عود

این ساز زهی زخمه ای بوده و با شکمی به شکل گلابی و بزرگ ساخته شده است، دسته کوتاه و بدون پرده ساز باعث شده است که یادگیری نسبتا دشوار شود. ساز عود ده سیم به صورت جفت جفت دارد و بم ترین ساز در میان تمام سازهای زهی به حساب می آید، صدای این ساز بم، نرم، جذاب و بسیار قوی است.

نت نویسی عود بر طبق کلید سل می باشد که جهت راحتی در نوشتن و خواندن آن یک اکتاو بالاتر در کلید فا را در نظر می گیرند. بد نیست بدانید که عود دارای وسعت صوتی دو اکتاو بوده و با توجه به این که دسته ساز کوتاه است یک اکتاو و نیم از منطقه صوتی وسط صدادهی بسیار بهتر و مناسب تر می باشد. همچنین ساز عود می تواند به صورت تکنوازی و هم به صورت هم نوازی صدایی فوق العاده داشته باشد.

اجزای سازنده ساز عود

در زیر تمام قسمت های مختلف ساز عود را بررسی کرده ایم تا قبل از شروع یادگیری با این ساز آشنا شوید.

کاسه طنینی: قسمت شکم که به شکلی گلابی مانند است و از تکه چوب های به هم پیوسته تشکیل می شود کاسه طنینی بوده و بسیار بزرگ می باشد و قسمت بسیار زیادی از طول سیم ها در این ناحیه قرار داده می شود.

صفحه رویی قسمت شکم از جنس چوب درخت کاج است؛ زیرا صدای بهتری را تولید می کند. دایره هایی مشبک بر روی این صفحه قرار گرفته است که از جنس استخوان بوده و صدایی فوق العاده ایجاد می کند.

پل: پل هایی که به شکل افقی بوده باعث می شود که تغییر شکلی در صفحه صورت نگیرد و در پنج نقطه از صفحه به سمت داخل کاسه قرار گیرند.

خرک : اگر بخواهید همه چیز در مورد ساز عود را بدانید بهتر است با تمام اجزای ساز آشنا شوید، عود خرک از جنس چوب دارد که در انتهای کاسه بوده و در واقع سیم گیر می باشد، بد نیست بدانید که بین صفحه و خرک مقداری فاصله وجود دارد.

دسته: ساز عود دارای دسته کوتاهی از جنس چوب بود که در زمان های گذشته دستان روی آن قرار می گرفت؛ اما امروزه فاقد دستان بوده و قطری در حدود ده سانتی متر دارد.

سرپنجه: به محفظه ای جعبه مانند که توخالی بوده و در ابتدای دسته قرار دارد، سرپنجه می گویند که محل قرار گرفتن گوشی ها می باشد و در هر طرف آن پنج گوشی قرار دارد.

شیطانک: در قسمتی که بین دسته و سرپنجه است شیطانک با ارتفاع یک میلی متری قرار داده شده است که چوبی باریک و کم ارتفاع بوده و وترها از درون شیارهای آن عبور می کنند.

وتر: عود دارای 10 وتر بوده که به صورت جفت جفت با هم کوک شده و جنس این وترها از سیم نایلونی، ابریشم و یا روده گوسفند می باشد و ضخامت های متفاوتی دارد.

مضراب: جنس مضراب در زمان های گذشته پر پرندگان بود؛ اما امروزه جنسی پلاستیکی دارد که بواسطه دست راست نواخته می شود.

برای مطالعه بیشتر: همه چیز در مورد ساز سه تار

همه چیز در مورد ساز عود  و نحوه نواختن آن

ساز عود دارای پنج جفت سیم بوده که از سمت چپ به راست صدای سل، لا، ر، سل دو دارد و با توجه به اینکه این ساز فاقد دستان می باشد اجرای تمام فواصل مانند پرده، نیم پرده و ربع پرده بر روی دسته انجام می شود. برای نواختن ساز آن را بر روی ران پا به صورت افقی قرار می دهند به طوری که کاسه ساز سمت راست نوازنده و دسته در سمت چپ قرار داشته باشد.

نوازندگان مشهور ساز بربط

منیر بشیر یکی از نوازندگان معروف این ساز بوده که عراقی است و از دیگر نوازندگان مشهور می توان به ریاض سنباطی، انور براهیم آهنگساز تونسی، ناصر شمه و فرید الاطرش اشاره کرد. نوازندگان ایرانی که در نواختن این ساز معرف بوده اند نیز می توان به حسین بهروزی، محمود رحمانی پور، عبدالوهاب شهیدی، مجید ناظم پور، منصور نریمان، اکبر محسنی و حسن منوچهری اشاره کرد.