گیتار الکتریک نوعی گیتار است که برای تولید صدا به آمپلیفایر (تقویت کننده صوتی) نیاز دارد. بر خلاف تصور عمومی گیتار الکتریک دارای صدای بلندی نیست بلکه توان آمپلیفایر است که میزان بلندی صدای گیتار الکتریک را تعیین می کند.
نحوه تولید صدا در گیتار الکتریک:
گیتار های الکتریک بر روی بدنه خود دارای بخشی به نام پیکاپ هستند. وظیفه پیکاپ ها تبدیل ارتعاش سیم های فلزی گیتار الکتریک به سیگنال الکتریکی است. این سیگنال به وسیله کابل صوتی از گیتار خارج شده و به سمت آمپلیفایر میرود و در آنجا به صدا تبدیل می شود. پیکاپ ها برای تولید این سیگنال از سیستم مدار القایی الکترو مغناطیسی استفاده می کنند. در مسیر بین گیتار و آمپلیفایر دستگاهی به اسم افکت نیز می تواند به کار رود. افکت تاثیرات مختلفی بر روی سیگنال خروجی گیتار الکتریک می گذارد. این تغییرات در صدای نهایی گیتار الکتریک نمود پیدا می کنند.
تاریخچه گیتار الکتریک:
در اوایل دهه 30 میلادی، اولین مدل های گیتار الکتریک برای گیتاریست های سبک جز (Jazz) ساخته شد. این نوازندگان در گروه های جز بیگ بند (Big Band ensemble) گیتار می نواختند. در اجرای زنده صدای سولو نوازی آنها اغلب در بین صدای سایر سازها گم میشد. آنها برای حل این مشکل به استفاده از گیتار الکتریک روی آوردند. نوازندگی با گیتار الکتریک باعث شد تکنیک های ظریف سولو نوازی آنها در طول اجرا بهتر و رساتر شنیده شود. نوازندگانی چون Les Paul, Lonnie Johnson, Sister Rosetta Tharpe, T-Bone Walker و Charlie Christian به عنوان اولین نوازندگان گیتار الکتریک شناخته می شوند. در دهه های 40 و 50 میلادی، گیتار الکتریک به مهمترین ساز در موسیقی عامه پسند (Popular) بدل شد. این ساز قادر بود انواع مختلف صدا را برای سبک های مختلف موسیقی تولید کند. گیتار الکتریک تقریبا در تمامی ژانرهای موسیقی از پاپ و کانتری تا راک اند رول و جز و بلوز حضور پررنگی داشت. این ساز همچنین در پیشرف سبک های الکتریک بلوز، راک اند رول، راک و هوی متال، اصلی ترین نقش را ایفا کرده است.
انواع بدنه گیتار الکتریک:
نوع بدنه یکی از عوامل تاثیر گذار بر جنس صدای گیتار الکتریک است. گیتار های الکتریک بر اساس نوع بدنه به دو دسته عمده تقسیم می شوند. گیتار های با بدنه تو پر (Solid Body) و گیتار های با بدنه تو خالی (Hollow body). البته گروه سومی به نام Semi Hollow نیز وجود دارد که خصوصیات آن ترکیبی از دو گروه قبلی است.
در گیتار های آکوستیک صفحه رویی گیتار با لرزش خود، صدا را تقویت می کند. در گیتار الکتریک های سالید بادی که بدنه به صورت تو پر ساخته می شود، وظیفه تقویت صدا بر عهده سیستم پیکاپ و آمپلیفایر است. همانگونه که گفته شد در این نوع گیتار ها از سیم فلزی استفاده میشود. لرزش سیم فلزی در بالای پیکاپ موجب تولید میدان مغناطیسی در پیکاپ میگردد. پیکاپ از این میدان الکتریکی یک سیگنال الکتریکی تولید کرده و آنرا به سمت آمپلیفایر می فرستد و صدا تولید می شود. این سیستم سبب می شود آمپیفایر فقط صدای ارتعاش سیم را بازتولید کند و از برخی فید بک های مخصوص گیتار های آکوستیک و هالو بادی و همچنین نوعی نویز موسوم به Wolf Sound در گیتار های solid body خبری نیست. گیتار های سالید بادی از چوب محکم ساخته می شوند که با لایه ای از پولیستر یا لاک پوشانده می شود. در کمپانی های معتبر گیتار سازی، چوب این نوع گیتار ها معمولا 6 ماه پروسه خشک شدن را طی می کند و سپس وارد مسیر تولید میشود. در رده های گران قیمت و سطح بالای این کمپانی ها، چوب ها با دقت و توسط کارشناسان از بهترین انواع درختان انتخاب می شوند.
یکی از اولین گیتار الکتریک های سالید بادی توسط گیتاریستی به نام Les paul طراحی شد. کمپانی Gibson تمایلی به رونمایی از مدل های اولیه (prototype) این گیتار نداشت چرا که اعتقاد داشت این مدل با اقبال عمومی مواجه نمی شود، اما عکس این مطلب ثابت شد. مدل Gibson Les Paul به یکی از معروفترین و پر طرفدارترین مدل های گیتار الکتریک تا امروز بدل شده است. از دیگر از گیتار های سالید بادی اولیه می توان به گیتار ساخت کمپانی رقیب گیبسون یعنی Fender اشاره کرد. این مدلها Fender Esquire و Fender Broadcaster نام داشتند که بعد ها با نام Fender Telecaster به تولید انبوه رسیدند و نام فندر را در جهان مطرح کردند. یکی دیگر از گیتار های معروف سالید بادی Fender Stratocaster است که بعد از Telecaster به دنیا معرفی شد.
مجله معتبر Guitar World در مقاله ای که تاریخچه ساخت گیتار الکتریک را مورد بررسی قرار داده، گیتاری به نام Ro-Pat-In Electro A-25 "Frying Pan" ساخت سال 1938 را به عنوان اولین گیتار الکتریک سالید بادی معرفی کرده است. در میان 10 گیتار الکتریک برتر سالید بادی تاریخ به انتخاب این مجله نام هایی مانند Gibson ES-150 (1936), Fender Telecaster (1951), Gibson Les Paul (1952), Gretsch 6128 Duo Jet (1953), Fender Stratocaster (1954), Rickenbacker 360/12 (1964), Van Halen Frankenstein (1975), Paul Reed Smith Custom (1985) به چشم میخورند. جدید ترین گیتار این لیست گیتار آیبانز مدل Jem ساخت سال 1987 است که نویسنده درباره آن می گوید: دسته این گیتار به طرز باور نکردنی ای نازک است و در واقع این گیتار یک ماشین گیتار نوازی سرعتی (ultimate shredder machine) است.
همانطور که از نام این گیتارها پیداست ، دارای بدنه تو خالی می باشند. بدنه آنها از به هم چسباندن چند صفحه چوبی( چند plate چوبی) ساخته می شود. صدای این گیتار ها در حالی که به آمپلیفایر متصل نباشند تقریبا هم اندازه صدای گیتار آکوستیک است. از این رو می توان از آنها در اجراهای unplugged و محافل کوچک بدون استفاده از آمپلیفایر بهره برد. گیتار های hollow body در دهه های 20 و 30 میلادی که دوره Jazz age نامیده میشود به وفور مورد استفاده قرار می گرفتند. هم اکنون نیز استفاده از آنها در بین نوازندگان Jazz و برخی نوازندگان Blues متداول است. این نوع گیتار ها به نام Archtop نیز شناخته می شوند. این نام به دلیل روش ساخت قسمت بالای بدنه (Top) بر آنها گذاشته شده است. قسمت top در این گیتار ها به حالت خمیده و گنبدی شکل ساخته میشود در حالی که در گیتار های آکوستیک این قسمت کاملا صاف است. در گیتار های هالو بادی سوراخ صدا (Sound Hole) به شکل F می باشد.
گیتار الکتریک های هالوبادی به دلیل نوع بدنه و دارا بودن پیکاپ های هام باکر، برای استفاده در سبک جز بسیار مناسب هستند. صدای تولید شده توسط این نوع گیتار یکی از عناصر اصلی رنگ و لعاب موسیقی جز است. در برخی مدل ها بریج (خرک) به صورت ترمولو ساخته می شود که با نام Bigsby Tremolo شناخته می شوند. از این نوع گیتار در موسیقی راک، کانتری و پاپ نیز استفاده می شود.
بدنه این گیتار های چیزی بین Solid Body و Hollow Body است. عمق بدنه گیتار های Semi Hollow هم اندازه با گیتار های Solid است ولی داخل بدنه مانند گیتار های Hollow Body خالی می باشد در نتیجه پیکاپ ها ارتعاش بدنه و ارتعاش سیم را همزمان دریافت کرده و به سیگنال الکتریکی تبدیل می کنند. صدای گیتار های semi hollow چندان بلند نیست که بتوان بدون استفاده از آمپلیفایر از آنها در اجرای زنده استفاده کرد اما برای تمرین کم سر و صدا مناسب هستند. جنس صدای این گیتار ها هنگامی که از سیستم پیکاپ و آمپ استفاده شود با صدای مدل های Hollow body و Solid متفاوت است. استفاده از این جنس صدا بیشتر در سبک های Funk ، راک دهه 60 و Indie Rock متداول است. سوراخ صدا در این گیتار ها مانند گیتار های هالوبادی به شکل F است.
تعداد سیم های گیتار الکتریک:
بیشتر گیتار های الکتریک مانند گیتار کلاسیک به صورت استاندارد و 6 سیم تولید می شوند ولی گیتار های الکتریک با تعداد سیم های دیگر نیز وجود دارند. برای مثال گیتار الکتریک های با تعداد ، 1 ، 4 ، 7 ، 8 ، 9 و 12 سیم نیز تولید می شوند. کوک گیتار الکتریک به صورت استاندارد مشابه گیتار کلاسیک (EADGBE) است ولی به صورت های دیگری نیز می توان آنرا کوک کرد.
خرک و سیم گیر در گیتار الکتریک:
خرک (Bridge) :
قسمتی در انتهای بدنه که سیم ها بر روی آن قرار میگیرند و از تماس سیم ها با بدنه جلوگیری میکند.
سیم گیر (Tailpiece) :
انتهای سیم ها به سیم گیر متصل میشود. سیم گیر تقریبا در انتهای بدنه گیتار قرار می گیرد. سر دیگر سیم ها در سر دسته به گوشی (tuner) ها متصل میشود.
خرک و سیم گیر اگر چه کاربرد متفاوتی دارند ولی سیستم یک پارچه محسوب می شوند و بر روی استایل نوازندگی و تن صدای گیتار تاثیر می گذارند. تا امروز 4 سیستم متفاوت خرک و سیم گیر طراحی شده است که هر کدام از آنها دارای زیر شاخه های متفاوتی می باشند.